بلاگ
اجاره‌نامه دستی یا قولنامه‌ای؛ چطور از کلاهبرداری در معاملات اجاره جلوگیری کنیم؟
مقدمه
اجاره خانه یا مغازه، یکی از رایج‌ترین معاملات روزمره است. اما متأسفانه بسیاری از افراد، بدون آگاهی کافی و بدون قرارداد رسمی یا مراجعه به مشاور املاک معتبر، اقدام به تنظیم اجاره‌نامه دستی یا قولنامه‌ای می‌کنند؛ و همین مسئله می‌تواند منجر به کلاهبرداری، عدم تخلیه، یا دردسرهای حقوقی شود.
در این مقاله، به زبان ساده اما دقیق، توضیح می‌دهیم:
• اجاره‌نامه دستی چیست؟
• چه خطراتی دارد؟
• چگونه از حقوق خود محافظت کنیم؟
• و در صورت بروز مشکل، چگونه از راه قانونی وارد عمل شویم؟
⸻
اجاره‌نامه دستی یا قولنامه‌ای چیست؟
اجاره‌نامه دستی قراردادی است که بدون واسطه مشاور املاک یا دفتر اسناد رسمی، بین موجر و مستأجر تنظیم می‌شود—معمولاً بر روی کاغذ ساده یا برگه A4 و بدون کد رهگیری.
❗️ نکته: این نوع قراردادها از نظر حقوقی غیر رسمی هستند، اما اگر شرایط لازم را داشته باشند، می‌توانند معتبر تلقی شوند.
⸻
معایب اجاره‌نامه دستی یا قولنامه‌ای
1. نداشتن کد رهگیری
کد رهگیری موجب ثبت قرارداد در سامانه املاک می‌شود و مانع از اجاره مجدد ملک به افراد دیگر است.
2. ریسک بالای کلاهبرداری
بعضی از افراد با اجاره‌نامه صوری یا جعلی، یک ملک را به چند نفر اجاره می‌دهند.
3. مشکل در اثبات مالکیت یا رابطه استیجاری
در صورت بروز اختلاف، دادگاه ابتدا باید رابطه موجر و مستأجر را احراز کند که با سند دستی گاهی دشوار است.
4. عدم شمول قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶ یا ۱۳۵۶
این قانون‌ها فقط برای اجاره‌نامه‌های رسمی یا دارای کد رهگیری اجرا می‌شوند. در غیر این صورت، دست شما برای تخلیه فوری بسته است.
⸻
چه شرایطی باعث اعتبار اجاره‌نامه دستی می‌شود؟
طبق ماده 10 قانون مدنی، اگر قرارداد:
• میان دو طرف با رضایت تنظیم شده باشد
• شرایط اجاره (مورد اجاره، مدت، مبلغ اجاره) در آن دقیق نوشته شده باشد
• به امضای طرفین (و ترجیحاً دو شاهد) رسیده باشد
می‌تواند معتبر تلقی شود. اما همچنان اجرای آن با مشکل حقوقی و کندی در فرآیند تخلیه همراه خواهد بود.
⸻
راه‌های جلوگیری از کلاهبرداری در اجاره‌نامه دستی
✅ ۱. استعلام سند مالکیت ملک
حتماً قبل از عقد قرارداد، سند رسمی یا بنچاق ملک را ببینید. مستأجر حق دارد بداند طرف مقابل واقعاً مالک است یا نه.
✅ ۲. دریافت کپی کارت ملی موجر و تطبیق آن با سند
از کسی که ملک را اجاره می‌دهد، حتماً کپی کارت ملی بخواهید و با نام مالک در سند مقایسه کنید.
✅ ۳. ثبت قرارداد در مشاور املاک معتبر با کد رهگیری
این کار از بروز قراردادهای تکراری، ادعای بی‌اساس، و تخلیه سخت جلوگیری می‌کند.
✅ ۴. نوشتن دقیق شرایط قرارداد
مثلاً:
• مدت اجاره (مثلاً از ۱ تیر ۱۴۰۳ تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۴)
• مبلغ اجاره ماهیانه
• مبلغ ودیعه (رهن)
• شرایط فسخ، تمدید، افزایش اجاره، تخلیه و…
⸻
اگر گرفتار اجاره‌نامه جعلی شدیم چه کنیم؟
اگر متوجه شدید فردی بدون اجازه مالک یا با سند جعلی، ملکی را به شما اجاره داده، بلافاصله:
1. به کلانتری یا دادسرای محل وقوع ملک مراجعه کنید
2. شکایت کلاهبرداری تنظیم کنید
3. مستندات مثل قرارداد، فیش پرداختی، چت‌ها یا صدای ضبط شده را ارائه دهید
4. ترجیحاً از یک وکیل ملکی متخصص کمک بگیرید تا روند شکایت شما سریع‌تر و دقیق‌تر پیش برود
⸻
نقش وکیل در قرارداد اجاره دستی
داشتن وکیل در تنظیم یا بررسی قراردادهای اجاره باعث می‌شود:
• از امضای قراردادهای پرریسک جلوگیری شود
• متن حقوقی به‌درستی تنظیم شود
• در صورت بروز دعوا، تخلیه یا مطالبه اجاره‌بها با سرعت بیشتری پیگیری شود
📞 موسسه حقوقی صلح و دفاع، با تیمی از وکلای متخصص در امور املاک، آماده بررسی و پیگیری پرونده‌های اجاره، تخلیه، جعل سند و کلاهبرداری در قراردادهای قولنامه‌ای است.
⸻
جمع‌بندی
اجاره‌نامه دستی ممکن است در نگاه اول راحت و کم‌هزینه باشد، اما ریسک‌های حقوقی فراوانی دارد. با آگاهی از نکات قانونی، ثبت رسمی قرارداد، و مشاوره با وکیل، می‌توانید از خودتان در برابر کلاهبرداری یا سوءاستفاده محافظت کنید.
⸻
خدمات موسسه حقوقی صلح و دفاع:
• تنظیم قرارداد اجاره حرفه‌ای
• مشاوره پیش از عقد قرارداد
• طرح دعوی تخلیه، مطالبه اجاره‌بها، یا فسخ قرارداد
• پیگیری کلاهبرداری‌های ملکی
